Over kunst

EEN DIALOOG

– Luister, ik las ergens dat je schreef “Kunst is een manier van communicatie die het leven begrijpelijker maakt”. Een mooi statement, maar is het ook zo?

Vreugdetranen

– Tja, nou kijk, een kunstenaar bevindt zich in een bevoorrechte positie, hij beschikt over een methode van communiceren die anderen ontberen. Of je nu een toneelspeler, een muzikant, een schrijver, een dichter, een fotograaf of een beeldend kunstenaar bent, je zou wel eens beter af kunnen zijn. Datgene wat je uitdraagt of uitbeeldt spreekt een taal die de gebruikelijke uitingsvormen aanvult of soms zelfs overbodig maakt. Nu zit ik zelf ook in deze gunstige omstandigheid; gevoelens of gebeurtenissen die ik op een “normale” manier niet kan overbrengen of begrijpen, kan ik helder maken door middel van de kunst, voor mezelf en voor anderen. Soms maak ik dingen die mensen raken; een stukje pianomuziek of  een kleurschakering, het maakt niet uit. Als de trilling (de energie) van de kunstuiting binnenkomt ontstaat er een gevoel van begrip, van inzicht in elkaar. Ik vind dat erg belangrijk, omdat je met deze vorm van communicatie dingen kunt uitdrukken waarvoor geen woorden zijn.

– Zou je kunnen zeggen dat je met kunst het non-verbale kunt uitdrukken?

– Jij begrijpt me.

– Maar belangrijk is de vraag hoe je dat dan doet. Hoe kun je een emotie uitdrukken in een kunstwerk?

– Dat is niet eenvoudig en toch ook weer wel. In de eerste plaats moet een kunstenaar moedig zijn; hij of zij moet de moed hebben om onrijpe creaties in de prullenbak te mieteren. Daarnaast is het belangrijk te realiseren dat de aandacht niet op het eindresultaat is gericht. De emotie zit in het proces, de weg naar het einddoel. Het bewust waarnemen van het werkproces in het hier en nu, van de keuzes en de intensiteit van kleuren richt zich als vanzelf op een goed resultaat, waarin zich het plezier van het maken weerspiegelt. De emotie die daarbij komt kijken vertaalt zich dan in vormen en kleuren.

– Je moet dus niet gefocust zijn op dat het kunstwerk “mooi” moet worden.

– Mooi bestaat niet in de kunst. Je kunt wel iets mooi of niet mooi vinden, dat is natuurlijk prima, maar in feite gaat het daar niet om. Zeggingskracht, daar gaat het om. Wat heb je als kunstenaar waargenomen en gevoeld. Vertaal dat in een uitdrukking die zichtbaar of hoorbaar is. In mijn beleving gaat het om het verbeelden van het authentieke wat de mens bezielt. Kunst die bij voorbaat mooi moet zijn is gedoemd te mislukken. Wat heeft een  kunstwerk je te zeggen, wat wil de kunstenaar duidelijk proberen te maken? Meer wil en kan ik eigenlijk niet zeggen over kunst, het is al te veel. Ik laat mijn gedachten daarover maar over aan de kunst zelf.

– Maar toch nog even een klein ding: hoe gaat dat wanneer een kunstwerk in opdracht gemaakt wordt. Dan is er, wellicht door de tijdsdruk of een ander element, helemaal geen tijd voor een emotionele beleving van het werkproces.

– Afspraken en beloningen kunnen het creatieve proces beïnvloeden. Ook wanneer je weet dat een kunstwerk wordt beoordeeld kan dit een negatief effect hebben op de kwaliteit van het werk. Maar besef, het maken van kunst is een vrije keuze, niemand dwingt je er toe. Als de enige beloning voor je werk een gevoel van tevredenheid is, zou dat al voldoende kunnen zijn. Als buitenstaanders dat gevoel bevestigen is dat mooi meegenomen. Wanneer je een beloning van je werk nastreeft, is daar niets mis mee: Je beoefent het ambacht van kunstenaar, je maakt duidelijke afspraken, je maakt gebruik van je kennis en technieken en je levert je werk af.

– Daar kan ik wel mee leven. Maar nou nog ‘s wat … over de huidige crisis.

– Ja?

– Hoe denk jij over de huidige positie van kunstenaars, ik bedoel de bezuinigingen op kunstsubsidies enzo?

– Toen er in 2010 bekend werd gemaakt dat de politiek wilde bezuinigen op subsidies gingen veel kunstenaars en gezelschappen massaal de straat op voor de ‘kunstschreeuw’. Ik had toen al mijn bedenkingen. Met schreeuwen bereik je niks, wel met fluisteren. Een statement maken door massaal te fluisteren vind ik creatiever en misschien ook lucratiever.

– Maar voor veel kunstenaars wordt wel het gras voor de voeten worden weggemaaid.

– Kunstenaars gaan met hun ideeën en vondsten niet zitten wachten tot er subsidie of toestemming binnen is. Zij beginnen aan een kunstwerk omdat het gemaakt moet worden. Zij willen van niets en niemand afhankelijk zijn. Zij willen hun verhaal vertellen, dat is hun missie. Los van politiek of door mensen bedachte regels voelen zij de drang om zich te uiten ten gunste van anderen.

– Ik las laatst in de krant een artikel over hoe sommige ensembles omgaan met de crisis. “Creatieve jonge gezelschappen, gewend zonder subsidie te werken, blijven overeind in de crisis. Klassieke musicus wordt ondernemer” was de kopregel. Mooi om te lezen hoe kunstenaars zoals het duo Toeac nieuwe wegen vinden om het publiek te blijven boeien.

– Veel kunstenaars in Nederland mogen hun handen dichtknijpen, creatieve dromen kunnen worden verwezenlijkt. Alle benodigde hulpmiddelen zijn verkrijgbaar of kunnen door hen zelf ontwikkeld worden. De crisistijd is een kans en een uitdaging om het creatieve vermogen optimaal in te zetten.

 

 

 

Share on Facebook0Pin on Pinterest0Share on LinkedIn0Email this to someone